Rare jongens, die Romeinen … euh … Chinezen. Ze zijn met 1,3 miljard en ze spreken een van de moeilijkste talen. Het is te zeggen, een extreem uitgebreide taal. Want de grammatica is megasimpel: geen lidwoorden, geen vervoegingen en geen tijden. Alles valt in de juiste plooi dankzij de context en de bijbehorende toon.
Xīnnián kuàilè = gelukkig nieuwjaar
Wij westerlingen vieren Nieuwjaar op 1 januari. Chinezen luiden het nieuwe jaar in op de tweede nieuwe maan na de zonnewende van 21 december. In 2020 valt die dag op 25 januari: de start van het Jaar van de Rat. Dat is jaar 4717 in de Chinese telling. Ga d’r maar aan staan met je 2020. Zó’n lange geschiedenis … dat moet wel voor (taal)rijkdom zorgen.
China = groot
China is groot en de Chinese Muur is lang – meteen het langste bouwwerk ter wereld. In het uitgestrekte land wonen veel mensen, zowat 1,3 miljard. Die hebben wetten en afspraken om de boel op de rails te houden. De eenkindpolitiek is sinds 2015 een tweekinderenbeleid. Maar de wet dat je regelmatig bij je ouders langs moet gaan als ze de zestig voorbij zijn, blijft onveranderd overeind.
China = vreemde gewoontes
Al ooit virgin boy eggs op de menukaart van een Chinees restaurant zien staan? Bezint eer ge begint. Het zijn eieren gekookt in urine van jongetjes, een lokale delicatesse in het Verre Oosten. Benieuwd naar hoe zo’n pipi-ei smaakt? In ‘Reizen Waes’ gaf Tom Waes ons al een voorproefje. Tja, je bent een waaghals of je bent het niet.
Chinees = 14 talen
Al die Chinezen hebben een gemeenschappelijke taal nodig: het Mandarijn – vaak ‘Chinees’ genoemd. Tarara … wat wij ‘Chinees’ noemen, bestaat niet. Het is een verzamelnaam voor veertien dialecten die onderling evenveel kunnen verschillen als bijvoorbeeld het Nederlands van het Deens. Maar als je toch even mee wilt denken op basis van eenheid: het 'Chinees' is veruit de grootste taal ter wereld. Met 1,3 miljard staan de Chinezen afgetekend op kop vóór nummer twee, het Spaans met 405 miljoen moedertaalsprekers. Op drie: het Engels met 355 miljoen native speakers.
Chinees = gemakkelijk
Grapje …, Chinees is moeilijk. Elk woord is een apart teken in het ‘alfabet’. Goed voor 80.000 symbolen waarvan er nog 11.000 voorkomen in het moderne Mandarijn. Dankzij vier uitspraaktonen geef je eenzelfde teken een totaal andere betekenis. Best complex. Maar de Chinese grammatica is eenvoudig: geen vervoegingen, geen lidwoorden en geen meervouden. Dat compenseert de boel toch een beetje. Oef!
China = eigenaardig
In het Chinees heb je een woord voor ‘morgen’ en ‘overmorgen’, maar ook voor ‘overovermorgen’ en ‘overoverovermorgen’. Net zoals er aparte woorden zijn voor de vier grootouders én voor alle grootooms en -tantes. Zeg nooit zomaar ‘berg’, maar kies de juiste term uit een verzameling van dertig woorden – afhankelijk van de vorm, grootte en ligging. Het Chinees heeft geen directe ‘ja’ of ‘neen’, wel het omfloerste ‘juist’, ‘zo is het’ of ‘is niet’ en ‘heb ik niet’. En wat ze ook hebben? Chinese scheldwoorden: ‘rare meloen’, ‘dom ei’ of ‘kleinzoon van een schildpad’. Als je dan toch ergens moet beginnen te studeren … :-)
